Öncelikle herkese merhaba. Farklı bir deneyi tanıtmada karşınızdayım. Bu deneyi bende yeni öğrendim,konu tarihten olunca ilgimi cezbetti ve araştırma gereği duydum.Baştan belirtmem gerekirse deney etiğe uygun değil. Hali hazırdayken neden etik olmadığını kişileri ve mekanı tanıtınca anlamış olacağız. İlk önce deneyi yapan kişiyi,deneyin amacını,yapılışına ve sonuçlarına değineceğim. Öyleyse başlayalım. İyi okumalar.
Kendisi ABD doğumlu bir öğretmendi. Stanford Üniversitesinde öğrenim gördü.Hakkında pek fazla bir bilgi yok.Bu deneyi yaptıktan ve deney herkes tarafından bilindikten sonra okul yetkilileri tarafından görevinden alındığı biliniyor. Bu deneyi yaptığı sırada Kaliforniya'nın Palo Alto şehrinde Cubberley Lisesinde bulunuyordu.
Die Welle,Lesson Plan:The Story Of Third Wave
Deneyin amacı özel bir olayla ilgili olsa da genel olarak aşırı demokratik toplumlarda faşizm'in yükselip yükselmeyeceğini denemek ve yükseldiyse nasıl yükseldi sorusuna cevap aramak amacıyla yapılan bir deneydir. Aklımıza ise Mussolini İtalyası ve Hitler Almanyası geliyor olsa gerek.Önceden belirtmem gerekir ki İtalya Krallık ile Almanya ise İmparatorluk ile yönetiliyordu. İmparatorluk yıkılınca Weimar Cumhuriyeti ilan edildi ama bu cumhuriyette ise tam demokrasi yoktu. Elbet böyle farklılıklar olsa dahi en azından bu iki ülkede faşizm'in nasıl kabul edildiği ve yapılan katliam ve benzeri şeylere nasıl sessiz kalındığı hakkında fikir edinmiş olacağız.
Deney 1967 yılında Nisan ayında ABD'de de bir lisede gerçekleşti. Ders Tarih dersiydi ve konu 2.Dünya Savaşı ile alakalıydı.Ron'un aklında ise bu olayı gerçekçi bir biçimde canlandırmak geçiyordu.Ron bunu düşündükten sonra pekte büyük bir soruna yol açmayacağını düşünerek bir deney yapmaya karar verdi. Hatta Ron öğrencilerin ilk günden sonra bu kurallara uymayacağını düşünüyordu.Bu yüzden denemekten zarar gelmezdi. İlk önce öğrencilerin bunu kabul etmesi için bir şart koydu.Bu aktiveteye katılan(Ron'un deyimiyle) kişilere A verilecek katılmayanlar ise F alacaktı. Hali hazırda böyle olunca tüm öğrenciler bu aktiveteye tam katılım sağladı.
1.Gün
İlk önce Ron farklı bir girişle sınıfa girdi. Masayla beraber bir müzik çalma aleti ile Alman müzik sanatçısı Wagner'ın müziklerinde birkaç parça çaldı. Öğrenciler biraz da olsa bu duruma şaşırmıştı. Çünkü Ron'un böyle gelmesi bir ilkti.İlk önce kuralları belirledi. Kurallar ise şuydu:
1)Artık herkes tüm dersi dinleyecekti.
2)Herkes derse tam katılım sağlayacaktı.
3)Eğer bir okuma yapılıyorsa okuma sonuna kadar soru sorulmayacaktı. Soru sorulduğu takdirde fazla uzun cümleler olmamalıydı.
4)Herkes dik bir şekilde oturacaktı.
5)Herkes Ron'a Bay Ron diye hitap edecekti.
6)Bay Ron geldikten sonra ayağa kalkıp herkes hazır ol biçiminde duracaktı.
Not:6.Kural normal bir durum olarak gözükse de ABD'de böyle bir kural yoktu. Öğretmen geldiği zaman öğrenci ayağa kalkmak zorunda değildi.
Bu kurallardan sonra Ron ortak bir slogan belirledi. "Disiplin ile Güç!" Öğrencilerde bu sloganı beğenmiş ve onaylamıştı. Kuralların konulmasının sebebi ise öğrencilerin bu kurallara bağlı kalıp kalmayacağını sınamaktı. İlk dersten sonra ikinci derste öğrenciler kurallara bağlı kaldılar.Bu kurallardan bazıları ise öğrencilerin daha iyi olmasını sağlamıştı. Artık derse katılmayan ve tembellik eden öğrenciler bile derse tam katılım gösteriyordu ve öğrenciler verimli olmaya başlamıştı.
2.Gün
Ron öğrencilerin aktiviteye sadık kalmayacağını düşünerek sınıfa girince şaşkın bir biçimde hazır olda bekleyen öğrencileri gördü. Demek ki öğrenciler ve hatta derse katılmayıp uyuyan öğrenciler bile kurallara sadık kalabilmişti. İlgi çekici bir slogan büyük bir değişime zemin hazırlamış olabilir miydi? Ron öğrencileri bu kurallara bağlı kaldığını görünce deneyi devam ettirdi ve kural koymaya devam etti. Bu sefer koyduğu kurallar arasında yeni bir selamlaşma tarzı vardı. Öğrenciler Ron sınıfa geldiği zaman, soru sormak için ayağa kalktıkları zaman ve birbirleri arasında tenefüs ve sınıf içinde bu selamı verecekti.Selamlama tarzı ise ise sağ eli göğüs üzerine koymaktı.İlginç bir şekilde öğrenciler bu kurala da uydular. Bu kuraldan sonra Ron onların önemli kişiler olduklarını ve onları diğer sınıflardan ayıran özellikler olduğunu söyledi.Bu da öğrencilerin diğer öğrencilere yukarıdan bakmasını sağladı.Diğer öğrencilere karşı farklı tavır alınmaya başlanmıştı. Öğrenciler artık farklı bir hava içinde gururla hareket ediyordu teneffüslerde. Tabi bunlar olurken diğer öğrenciler de Ron'un öğrencilerinin selamlaşmasını görmüş,Ron'un sınıfında ki öğrencileri ilk önce tuhaf karşılamış ama ondan sonra ilgilerini çekmeye başlamıştı. Ron ilk slogana farklı bir slogan ekleyerek "Birlik ile Güç!" sloganını oluşturdu. Sonra Ron yaptıkları bu şeye bir ad koymaya karar verdi ve bu da deneyin adını aldığı "Üçüncü Dalga" oldu. Üçüncü Dalga kavramı Ron tarafından uydurma bir anlama sahip. Herhangi bir anlamı yok ama öğrenciler sorgulamadan bu yaptıkları şeyin adını hemen kabul etmişlerdi.
3.Gün
Ron sınıfa girdiği zaman öğrenci sayısında ki artışı görünce çok şaşırmıştı. Deney beklenenin ötesinde bir şekilde ilerliyordu. 30 kişilik bir sınıfta,dersi olmayan ve diğer sınıf öğrencileri kendi dersini bırakarak katılım göstermeye bile başlamıştı.(Sayı tam olarak 100-150 civarı olmuştu)Birlik büyüyordu,birlik büyüyünce de güçte artıyordu.Ron kurallar koymaya devam etti ve kendine özel,diğer öğrencilerin bilmediği 3 kişiyi seçerek kendine yardımcı seçti.Bu öğrenciler kurallara uymayan öğrencileri Ron'a söylemekle görevlendirildi.Tuhaf bir biçimde ders bittikten birkaç dakika sonra 3 yardımcı öğrenci Ron'un yanına gelerek bazı kişilerin adlarını söyleyerek kurallara uymadığını söyledi. Ron sınıfa geldiği zaman bu öğrencileri sorguya çekti ve kendilerini temize çekmesi için birkaç söz söylemesine izin verdi. Eğer kendilerini kanıtlayamazlarsa küçük bir ceza alıp diğer öğrenciler tarafından suçlu muamelesi göreceklerdi. Artık öğrenciler "Birlik ile Güç" sloganından hareketle sınıfa zorla öğrenci getirmeye başladı ve katılımcı sayısı sınıfın öğrenci alma kapasitesini aşmaya başladı. Bununla beraber birliğe katılmak istemeyen öğrenciler küçümsenmeye ve aşağılanmalara maruz kalıyordu. Hatta o kadar ki birlik içinde ki kişiler 3'er li gruplar halinde teneffüse çıkıyorlardı. Ron biraz daha bu işi ileri götürerek bir bayrak yapmalarını istedi ve yaptıkları bayrağı kendi elbiselerine takmaları istendi. Artık sınıfa bayrağını takmayan öğrenci giremeyecekti. Eğer bu öğrenci birlik içindeyse takmadığı için ceza alacaktı. Öğrenciler lider olarak gördüğü Ron'un istediği şekilde ilerliyordu. Durum artık tuhaf bir hal almaya başlamış herkes kurala uymayan kişileri Ron'a özel olarak şikayet etmeye başlamıştı.
4.Gün
Ron okulda görmediği öğrencileri görünce bazı şeyleri anlamaya başlamıştı.Artık bu hareket diğer okullara da sıçramaya başlamış, okulun öğrencisi olmayan öğrenciler bile bu harekete katılmaya çalışıyorlardı.Eğer bu deney okulun dışına yayılmaya devam ederse yaşayacağı sorunu ve tehlikeyi gören Ron artık bu deneyin sonuna geldiğini eğer birkaç gün devam ederse olayın kontrolünün dışına çıkacağını farketti.Evet deney burda bitmeliydi ama öğrencilerin bu durumdan ders alacağı şekilde bitmeliydi diye karar verdi Ron. Öğrencilerine yarın bu birliği tüm ABD'ye televizyondan açıklayacağını belirtti ve herkesin tam katılım sağlamasını şart koştu.
Son Gün.
Ron sınıfa bir televizyonla gelmişti ama ondan önce herkes selamını vermiş, yerine oturmuş, sloganlarını 3 defa tekrarlamışlardı. "Birlik için güç!". Televizyonu açtıktan sonra birkaç dakika sabırsızlanan ve heyecanlanan öğrenciler bir şey olmadığını anlayınca az da olsa durumun farkına vardılar.Ron ilk önce tüm deneyi öğrencilerine anlattı.Öğrencilerine anlattıktan sonra Nazi Almanyası ve Faşist İtalya hakkında birkaç bilgilendirici belgeseller izletti. Bu belgeseli izleyen öğrenciler Nazilerin ve İtalyanların yaptıkları şeyleri öğrenince, biraz ürkmüşler,kendilerinin o yolda olduklarını farkına varamayıp daha sonra öğrenmeleri yüzünden biraz üzülmüş ve rahatlamışlar ve biraz da bu yolda giderken durduruldukları için sevinmişlerdi. Ron isteğine ulaşmış,resmen Nazi Almanyası,Faşist Japonya ve Faşist İtalya'nın iç politikasını gerçekçi bir şekilde yaşatmıştı öğrencilerine. Bu olaydan etkilenen öğrenciler durumu velileri ve yakınlarına ulaştırınca veliler Ron'u okul yönetimine şikayet etmiş ve Ron görevinden uzaklaştırılmıştı.
Öğrenciler kuralların yararını görünce sıkı sıkıya bağlanmış ve sorgulamadan bunları uygulamaya başlamıştı.İçlerinde ki güç istenci açığa çıkmış ve bu güç istencini tatmin etmek uğruna yanlış olan şeyleri bile gücün hissettirdiği güvenle yapmışlardı.Diğerlerinden üstün olmak onlara her şeyi yapma hakkı tanıdıklarını düşünmüşler ve kurallara bağlı kalmak amacıyla her istediklerini meşrulaştırarak yapmışlardı.
Okuduğunuz için teşekkürler.
Ron Jones Kimdir?
Kendisi ABD doğumlu bir öğretmendi. Stanford Üniversitesinde öğrenim gördü.Hakkında pek fazla bir bilgi yok.Bu deneyi yaptıktan ve deney herkes tarafından bilindikten sonra okul yetkilileri tarafından görevinden alındığı biliniyor. Bu deneyi yaptığı sırada Kaliforniya'nın Palo Alto şehrinde Cubberley Lisesinde bulunuyordu.
Deney Hakkında Film ve Belgeseller:
Die Welle,Lesson Plan:The Story Of Third Wave
Deneyin Amacı:
Deneyin amacı özel bir olayla ilgili olsa da genel olarak aşırı demokratik toplumlarda faşizm'in yükselip yükselmeyeceğini denemek ve yükseldiyse nasıl yükseldi sorusuna cevap aramak amacıyla yapılan bir deneydir. Aklımıza ise Mussolini İtalyası ve Hitler Almanyası geliyor olsa gerek.Önceden belirtmem gerekir ki İtalya Krallık ile Almanya ise İmparatorluk ile yönetiliyordu. İmparatorluk yıkılınca Weimar Cumhuriyeti ilan edildi ama bu cumhuriyette ise tam demokrasi yoktu. Elbet böyle farklılıklar olsa dahi en azından bu iki ülkede faşizm'in nasıl kabul edildiği ve yapılan katliam ve benzeri şeylere nasıl sessiz kalındığı hakkında fikir edinmiş olacağız.
Deneyin Yapılışı:
Deney 1967 yılında Nisan ayında ABD'de de bir lisede gerçekleşti. Ders Tarih dersiydi ve konu 2.Dünya Savaşı ile alakalıydı.Ron'un aklında ise bu olayı gerçekçi bir biçimde canlandırmak geçiyordu.Ron bunu düşündükten sonra pekte büyük bir soruna yol açmayacağını düşünerek bir deney yapmaya karar verdi. Hatta Ron öğrencilerin ilk günden sonra bu kurallara uymayacağını düşünüyordu.Bu yüzden denemekten zarar gelmezdi. İlk önce öğrencilerin bunu kabul etmesi için bir şart koydu.Bu aktiveteye katılan(Ron'un deyimiyle) kişilere A verilecek katılmayanlar ise F alacaktı. Hali hazırda böyle olunca tüm öğrenciler bu aktiveteye tam katılım sağladı.
1.Gün
İlk önce Ron farklı bir girişle sınıfa girdi. Masayla beraber bir müzik çalma aleti ile Alman müzik sanatçısı Wagner'ın müziklerinde birkaç parça çaldı. Öğrenciler biraz da olsa bu duruma şaşırmıştı. Çünkü Ron'un böyle gelmesi bir ilkti.İlk önce kuralları belirledi. Kurallar ise şuydu:
1)Artık herkes tüm dersi dinleyecekti.
2)Herkes derse tam katılım sağlayacaktı.
3)Eğer bir okuma yapılıyorsa okuma sonuna kadar soru sorulmayacaktı. Soru sorulduğu takdirde fazla uzun cümleler olmamalıydı.
4)Herkes dik bir şekilde oturacaktı.
5)Herkes Ron'a Bay Ron diye hitap edecekti.
6)Bay Ron geldikten sonra ayağa kalkıp herkes hazır ol biçiminde duracaktı.
Not:6.Kural normal bir durum olarak gözükse de ABD'de böyle bir kural yoktu. Öğretmen geldiği zaman öğrenci ayağa kalkmak zorunda değildi.
Bu kurallardan sonra Ron ortak bir slogan belirledi. "Disiplin ile Güç!" Öğrencilerde bu sloganı beğenmiş ve onaylamıştı. Kuralların konulmasının sebebi ise öğrencilerin bu kurallara bağlı kalıp kalmayacağını sınamaktı. İlk dersten sonra ikinci derste öğrenciler kurallara bağlı kaldılar.Bu kurallardan bazıları ise öğrencilerin daha iyi olmasını sağlamıştı. Artık derse katılmayan ve tembellik eden öğrenciler bile derse tam katılım gösteriyordu ve öğrenciler verimli olmaya başlamıştı.
2.Gün
Ron öğrencilerin aktiviteye sadık kalmayacağını düşünerek sınıfa girince şaşkın bir biçimde hazır olda bekleyen öğrencileri gördü. Demek ki öğrenciler ve hatta derse katılmayıp uyuyan öğrenciler bile kurallara sadık kalabilmişti. İlgi çekici bir slogan büyük bir değişime zemin hazırlamış olabilir miydi? Ron öğrencileri bu kurallara bağlı kaldığını görünce deneyi devam ettirdi ve kural koymaya devam etti. Bu sefer koyduğu kurallar arasında yeni bir selamlaşma tarzı vardı. Öğrenciler Ron sınıfa geldiği zaman, soru sormak için ayağa kalktıkları zaman ve birbirleri arasında tenefüs ve sınıf içinde bu selamı verecekti.Selamlama tarzı ise ise sağ eli göğüs üzerine koymaktı.İlginç bir şekilde öğrenciler bu kurala da uydular. Bu kuraldan sonra Ron onların önemli kişiler olduklarını ve onları diğer sınıflardan ayıran özellikler olduğunu söyledi.Bu da öğrencilerin diğer öğrencilere yukarıdan bakmasını sağladı.Diğer öğrencilere karşı farklı tavır alınmaya başlanmıştı. Öğrenciler artık farklı bir hava içinde gururla hareket ediyordu teneffüslerde. Tabi bunlar olurken diğer öğrenciler de Ron'un öğrencilerinin selamlaşmasını görmüş,Ron'un sınıfında ki öğrencileri ilk önce tuhaf karşılamış ama ondan sonra ilgilerini çekmeye başlamıştı. Ron ilk slogana farklı bir slogan ekleyerek "Birlik ile Güç!" sloganını oluşturdu. Sonra Ron yaptıkları bu şeye bir ad koymaya karar verdi ve bu da deneyin adını aldığı "Üçüncü Dalga" oldu. Üçüncü Dalga kavramı Ron tarafından uydurma bir anlama sahip. Herhangi bir anlamı yok ama öğrenciler sorgulamadan bu yaptıkları şeyin adını hemen kabul etmişlerdi.
3.Gün
Ron sınıfa girdiği zaman öğrenci sayısında ki artışı görünce çok şaşırmıştı. Deney beklenenin ötesinde bir şekilde ilerliyordu. 30 kişilik bir sınıfta,dersi olmayan ve diğer sınıf öğrencileri kendi dersini bırakarak katılım göstermeye bile başlamıştı.(Sayı tam olarak 100-150 civarı olmuştu)Birlik büyüyordu,birlik büyüyünce de güçte artıyordu.Ron kurallar koymaya devam etti ve kendine özel,diğer öğrencilerin bilmediği 3 kişiyi seçerek kendine yardımcı seçti.Bu öğrenciler kurallara uymayan öğrencileri Ron'a söylemekle görevlendirildi.Tuhaf bir biçimde ders bittikten birkaç dakika sonra 3 yardımcı öğrenci Ron'un yanına gelerek bazı kişilerin adlarını söyleyerek kurallara uymadığını söyledi. Ron sınıfa geldiği zaman bu öğrencileri sorguya çekti ve kendilerini temize çekmesi için birkaç söz söylemesine izin verdi. Eğer kendilerini kanıtlayamazlarsa küçük bir ceza alıp diğer öğrenciler tarafından suçlu muamelesi göreceklerdi. Artık öğrenciler "Birlik ile Güç" sloganından hareketle sınıfa zorla öğrenci getirmeye başladı ve katılımcı sayısı sınıfın öğrenci alma kapasitesini aşmaya başladı. Bununla beraber birliğe katılmak istemeyen öğrenciler küçümsenmeye ve aşağılanmalara maruz kalıyordu. Hatta o kadar ki birlik içinde ki kişiler 3'er li gruplar halinde teneffüse çıkıyorlardı. Ron biraz daha bu işi ileri götürerek bir bayrak yapmalarını istedi ve yaptıkları bayrağı kendi elbiselerine takmaları istendi. Artık sınıfa bayrağını takmayan öğrenci giremeyecekti. Eğer bu öğrenci birlik içindeyse takmadığı için ceza alacaktı. Öğrenciler lider olarak gördüğü Ron'un istediği şekilde ilerliyordu. Durum artık tuhaf bir hal almaya başlamış herkes kurala uymayan kişileri Ron'a özel olarak şikayet etmeye başlamıştı.
4.Gün
Ron okulda görmediği öğrencileri görünce bazı şeyleri anlamaya başlamıştı.Artık bu hareket diğer okullara da sıçramaya başlamış, okulun öğrencisi olmayan öğrenciler bile bu harekete katılmaya çalışıyorlardı.Eğer bu deney okulun dışına yayılmaya devam ederse yaşayacağı sorunu ve tehlikeyi gören Ron artık bu deneyin sonuna geldiğini eğer birkaç gün devam ederse olayın kontrolünün dışına çıkacağını farketti.Evet deney burda bitmeliydi ama öğrencilerin bu durumdan ders alacağı şekilde bitmeliydi diye karar verdi Ron. Öğrencilerine yarın bu birliği tüm ABD'ye televizyondan açıklayacağını belirtti ve herkesin tam katılım sağlamasını şart koştu.
Son Gün.
Ron sınıfa bir televizyonla gelmişti ama ondan önce herkes selamını vermiş, yerine oturmuş, sloganlarını 3 defa tekrarlamışlardı. "Birlik için güç!". Televizyonu açtıktan sonra birkaç dakika sabırsızlanan ve heyecanlanan öğrenciler bir şey olmadığını anlayınca az da olsa durumun farkına vardılar.Ron ilk önce tüm deneyi öğrencilerine anlattı.Öğrencilerine anlattıktan sonra Nazi Almanyası ve Faşist İtalya hakkında birkaç bilgilendirici belgeseller izletti. Bu belgeseli izleyen öğrenciler Nazilerin ve İtalyanların yaptıkları şeyleri öğrenince, biraz ürkmüşler,kendilerinin o yolda olduklarını farkına varamayıp daha sonra öğrenmeleri yüzünden biraz üzülmüş ve rahatlamışlar ve biraz da bu yolda giderken durduruldukları için sevinmişlerdi. Ron isteğine ulaşmış,resmen Nazi Almanyası,Faşist Japonya ve Faşist İtalya'nın iç politikasını gerçekçi bir şekilde yaşatmıştı öğrencilerine. Bu olaydan etkilenen öğrenciler durumu velileri ve yakınlarına ulaştırınca veliler Ron'u okul yönetimine şikayet etmiş ve Ron görevinden uzaklaştırılmıştı.
Deneyin Sonuçları:
Öğrenciler kuralların yararını görünce sıkı sıkıya bağlanmış ve sorgulamadan bunları uygulamaya başlamıştı.İçlerinde ki güç istenci açığa çıkmış ve bu güç istencini tatmin etmek uğruna yanlış olan şeyleri bile gücün hissettirdiği güvenle yapmışlardı.Diğerlerinden üstün olmak onlara her şeyi yapma hakkı tanıdıklarını düşünmüşler ve kurallara bağlı kalmak amacıyla her istediklerini meşrulaştırarak yapmışlardı.
Okuduğunuz için teşekkürler.
Son düzenleme:
