Herkese merhabalar. Yeni bir konu ile karşınızdayım. Kısa bir giriş yazısı karalamak istiyorum.
Kavram Tanımı
Canlı performans; bir sanatçı veya bir grubun seyirciler/dinleyiciler önünde bizzat, yani olarak canlı olarak çeşitli sanatsal alanlar üzerinde sözlü gerçekleştirdiği gösterileri kapsayan addır. Şunun altını çizmekte fayda var. Doğrudan seyirciye sunulur, ancak seyirci doğrudan sanatçı veya grupla aynı yerde olabileceği gibi son zamanlarda televizyon, Youtube gibi yayınlarda ve sanal platformlarda dolaylı olarak da bulunabilir. Tabii canlı performans söz konusuysa seyirci/dinleyici ve sanatçı/grubun aynı atmosferde bulunması gösterinin karşılıklı etkileşimini, duygu aktarımını daha etkileyici kılar. Sanatçının hünerlerini sergilemesi ile seyirci/dinleyiciye geçişi, ardından onların da verdikleri tepkiler hem sanatçıyı hem de performansı anlamlandırır.
Canlı Performans Türleri
Canlı performans, yukarıda belirttiğim gibi geniş yelpazesi var. Bunlardan en temellerini sayarsak müzik, tiyatro, dans, komedi, performans sanatları, sirk, edebiyat sıralanır. Bu başlıklardan örnekler verelim:
Bu kategoriler iç içe olabilir. Mesela müzik ve dans bir arada canlı performanslar görülmekte, komedi de tiyatronun içinde bir alt dal hâlinde yer almakta, performans sanatları ve sirk arasında ortak nokta bulunmaktadır.
Her bir kategoriyi videolarla örneklendirmek istiyorum.
Ben müzik kategorisinde açtığım için konuda konserler, canlı müzik gösterileri, DJ performansları, sokak müziği, televizyon performansları gibi alt kategorilerden paylaşımların yeri olacaktır. Sizden istediğim paylaşımlar beğendiğiniz bir sanatçı veya grubun canlı performanslarını paylaşmanızdır. Ancak tiyatro, dans, komedi vs. alanlarında paylaşımlara da şayet film-dizi kategorilerinde konusu yoksa burada da paylaşabilirsiniz.
Müzikte ‘canlı performans’, ruhun ritmi, bir tür dinginlik biçimidir. Stüdyo kayıtlarının aksine, canlı performanslar sanatçının doğallığıyla, kattığı duygularla, sahne enerjisiyle ve dinleyici/izleyicinin etkileşimiyle tekrarı mümkün olmayan anlarla doludur. İşini iyi yapan sanatçı için de paha biçilemez duygulardır. Canlı performanstaki derinlik, etkileşim, benzersizlik için sahnedeki ışık, sahne tasarımı, ses sistemi ve görsel efektler de önemlidir.
Müzik ve performans üzerinde yazılan birçok makale var. Bunlar arasındaki bir çalışmadan sanatçı ve dinleyici arasındaki ilişkisi, dinleyici beklentisi, performans süreci ve etkisi üzerine bir alıntı yapmak istiyorum:
Buraya paylaşılacak bir sürü canlı performans var. Bu konuda metal ilk akla gelenlerden biri olabiliyor, çünkü canlı performans atmosferini taşıyan türlerden biri, onu birkaç arkadaşa bırakıyorum. Ben de dinlemekten veya izlemekten keyif aldığım birkaçını seçtim.
Kaynak:
Kavram Tanımı
Canlı performans; bir sanatçı veya bir grubun seyirciler/dinleyiciler önünde bizzat, yani olarak canlı olarak çeşitli sanatsal alanlar üzerinde sözlü gerçekleştirdiği gösterileri kapsayan addır. Şunun altını çizmekte fayda var. Doğrudan seyirciye sunulur, ancak seyirci doğrudan sanatçı veya grupla aynı yerde olabileceği gibi son zamanlarda televizyon, Youtube gibi yayınlarda ve sanal platformlarda dolaylı olarak da bulunabilir. Tabii canlı performans söz konusuysa seyirci/dinleyici ve sanatçı/grubun aynı atmosferde bulunması gösterinin karşılıklı etkileşimini, duygu aktarımını daha etkileyici kılar. Sanatçının hünerlerini sergilemesi ile seyirci/dinleyiciye geçişi, ardından onların da verdikleri tepkiler hem sanatçıyı hem de performansı anlamlandırır.
Canlı Performans Türleri
Canlı performans, yukarıda belirttiğim gibi geniş yelpazesi var. Bunlardan en temellerini sayarsak müzik, tiyatro, dans, komedi, performans sanatları, sirk, edebiyat sıralanır. Bu başlıklardan örnekler verelim:
- Müzik: Konserler, canlı müzik gösterileri, DJ performansları, sokak müziği, televizyon şovu, radyo performansları, Youtube gibi sosyal medya gösterileri.
- Dans: Halk dansı, modern dans, bale, sokak dansları, oyun havaları, şarkılarda görülen mola dansları (dance-break).
- Tiyatro: Oyunlar, tek kişilik gösteriler, çok kişilik gösteriler, doğaçlama, müzikal, drama, vantrilokluk.
- Komedi: Skeçler, Stand-up gösterisi, doğaçlama, diğer alt kategoriler.
- Performans sanatları: Pandomim, deneysel gösteriler, hitap, genel jimnastik, hikâye anlatımlı gösteri.
- Sirk: Akrobasi, illüzyon gösterileri, sirk gösterileri, palyaço, jonglörlük, hokkabazlık.
- Edebiyat: Şiir dinletileri, hikâye anlatımı ve okuma faaliyetleri.
Bu kategoriler iç içe olabilir. Mesela müzik ve dans bir arada canlı performanslar görülmekte, komedi de tiyatronun içinde bir alt dal hâlinde yer almakta, performans sanatları ve sirk arasında ortak nokta bulunmaktadır.
Her bir kategoriyi videolarla örneklendirmek istiyorum.
- Müzik:
- Dans:
- Tiyatro:
- Komedi:
- Performans Sanatları:
- Sirk:
- Edebiyat:
Ben müzik kategorisinde açtığım için konuda konserler, canlı müzik gösterileri, DJ performansları, sokak müziği, televizyon performansları gibi alt kategorilerden paylaşımların yeri olacaktır. Sizden istediğim paylaşımlar beğendiğiniz bir sanatçı veya grubun canlı performanslarını paylaşmanızdır. Ancak tiyatro, dans, komedi vs. alanlarında paylaşımlara da şayet film-dizi kategorilerinde konusu yoksa burada da paylaşabilirsiniz.
Müzikte ‘canlı performans’, ruhun ritmi, bir tür dinginlik biçimidir. Stüdyo kayıtlarının aksine, canlı performanslar sanatçının doğallığıyla, kattığı duygularla, sahne enerjisiyle ve dinleyici/izleyicinin etkileşimiyle tekrarı mümkün olmayan anlarla doludur. İşini iyi yapan sanatçı için de paha biçilemez duygulardır. Canlı performanstaki derinlik, etkileşim, benzersizlik için sahnedeki ışık, sahne tasarımı, ses sistemi ve görsel efektler de önemlidir.
Müzik ve performans üzerinde yazılan birçok makale var. Bunlar arasındaki bir çalışmadan sanatçı ve dinleyici arasındaki ilişkisi, dinleyici beklentisi, performans süreci ve etkisi üzerine bir alıntı yapmak istiyorum:
"Seyirci ve icracılar arasındaki etkileşim,
performans durumu ve suretine kazandırdığı değişik anlamları yansıtır. Olay kendi başına hem seyirci hem de icracı için gelenekler tarafından şekillendirilmiş genel beklentileri ortaya koyar. Fakat beklentilerin aktüel başarısı, ortaya konmuş ve performansın / gösterimin içinde var olan ve bir kısmı bilemeyecek elemanlara dayanır. Müzikal olmayan elemanların, müzikal performansın ortaya koyduğu sonuçlara tesiri, anlamları verilebilmesinde önemli olarak performansın değişik parçalarını meydana getirir. İcracı - seyirci etkileşiminde rol alan işaret ve semboller, ferdî ve kollektif yorumlara bağlanır. Batı Avrupa büyük geleneğinde var olan sanat müziği (Art-music) bestesinin icrası arasındaki saygılı sessizlik, Mekaika-Mariachi gösterileri esnasındaki '‘gritos" (bağırma, çığlık atma) geleneğinden veya başka müzik türlerinde beğenme ve tasvip etme belirtisi olarak müzik parçasının sonundaki coşkulu alkış ile karşılaştırılmış ve bir performans durumuyla kollektif beklentileri ve yorumları göstermiştir. Hem de dinleyici beklentileri, gerçek performans anı ve parçanın kendisinin önemli bir kısmı tarafından belirlenir ve alışılmış bir duruma getirilir ki bu anın tabiatı, sıklıkla dinleyici katılımı açısından davranış tiplerini belirler ve sembolize eder. Bu değişik etkileşim süreçlerinin anlamı temel olarak değişik etnik görüşlerden ve herhangi bir müzik durumunun değerlendirilmesinden çıkartılmalıdır.
Böylece performans, neden ve müzik stillerindeki önemli farklılıklar ve sosyal grup yapısında oluşabilen şarkıların muhtevalarında da olduğu gibi, sosyal etkileşim ve katılım yoluyla ortak şuuru ve grup hüviyetini veya etnikliği destekleyen olay/sonuç olarak görülmelidir. Belirli bir sosyal grubun estetik anlayışını gelenek halinde meydana getirmede itici, kristalize edici bir kuvvet olarak fonksiyon gösterir; yani grubun inançlarını/törelerini geçerli kılan bir değerler sistemidir. Ayrıca, müzik performansı kültürel ifade etmenin temelinde bulunan semboller sisteminin parçasıdır ve müzik performansı bu ifade içerisinde tamamen bütünleşmiş görülür. Özet olarak performans süreci, müzik yoluyla iletişimin merkezidir. Müzikle ilgili tarihî ve etnoğrafik konuları bölümler, plânlar, tekliflerin meydana gelişi olarak, müzik metinlerinin, stillerinin ve türlerinin etkileşimini canlandıran, geçerli kılan ve yansıtan sosyal katılım makamlarıyla ilgili, sosyolojik ve psikolojik faktörler ve sosyal aktörler yoluyla bir araya getirir."
performans durumu ve suretine kazandırdığı değişik anlamları yansıtır. Olay kendi başına hem seyirci hem de icracı için gelenekler tarafından şekillendirilmiş genel beklentileri ortaya koyar. Fakat beklentilerin aktüel başarısı, ortaya konmuş ve performansın / gösterimin içinde var olan ve bir kısmı bilemeyecek elemanlara dayanır. Müzikal olmayan elemanların, müzikal performansın ortaya koyduğu sonuçlara tesiri, anlamları verilebilmesinde önemli olarak performansın değişik parçalarını meydana getirir. İcracı - seyirci etkileşiminde rol alan işaret ve semboller, ferdî ve kollektif yorumlara bağlanır. Batı Avrupa büyük geleneğinde var olan sanat müziği (Art-music) bestesinin icrası arasındaki saygılı sessizlik, Mekaika-Mariachi gösterileri esnasındaki '‘gritos" (bağırma, çığlık atma) geleneğinden veya başka müzik türlerinde beğenme ve tasvip etme belirtisi olarak müzik parçasının sonundaki coşkulu alkış ile karşılaştırılmış ve bir performans durumuyla kollektif beklentileri ve yorumları göstermiştir. Hem de dinleyici beklentileri, gerçek performans anı ve parçanın kendisinin önemli bir kısmı tarafından belirlenir ve alışılmış bir duruma getirilir ki bu anın tabiatı, sıklıkla dinleyici katılımı açısından davranış tiplerini belirler ve sembolize eder. Bu değişik etkileşim süreçlerinin anlamı temel olarak değişik etnik görüşlerden ve herhangi bir müzik durumunun değerlendirilmesinden çıkartılmalıdır.
Böylece performans, neden ve müzik stillerindeki önemli farklılıklar ve sosyal grup yapısında oluşabilen şarkıların muhtevalarında da olduğu gibi, sosyal etkileşim ve katılım yoluyla ortak şuuru ve grup hüviyetini veya etnikliği destekleyen olay/sonuç olarak görülmelidir. Belirli bir sosyal grubun estetik anlayışını gelenek halinde meydana getirmede itici, kristalize edici bir kuvvet olarak fonksiyon gösterir; yani grubun inançlarını/törelerini geçerli kılan bir değerler sistemidir. Ayrıca, müzik performansı kültürel ifade etmenin temelinde bulunan semboller sisteminin parçasıdır ve müzik performansı bu ifade içerisinde tamamen bütünleşmiş görülür. Özet olarak performans süreci, müzik yoluyla iletişimin merkezidir. Müzikle ilgili tarihî ve etnoğrafik konuları bölümler, plânlar, tekliflerin meydana gelişi olarak, müzik metinlerinin, stillerinin ve türlerinin etkileşimini canlandıran, geçerli kılan ve yansıtan sosyal katılım makamlarıyla ilgili, sosyolojik ve psikolojik faktörler ve sosyal aktörler yoluyla bir araya getirir."
Buraya paylaşılacak bir sürü canlı performans var. Bu konuda metal ilk akla gelenlerden biri olabiliyor, çünkü canlı performans atmosferini taşıyan türlerden biri, onu birkaç arkadaşa bırakıyorum. Ben de dinlemekten veya izlemekten keyif aldığım birkaçını seçtim.
Kaynak:
- Gerard Henri Behaque, Müzik Performansı
- Google Görseller
- Youtube
- Sinema Akademi
- Wikipedia: Performans Sanatları
Son düzenleme:
