Bugün deliliğin tanımlaması hakkında bir şüphe sonucu yapılan Rosenhan deneyini aktaracağım.İlk önce deneyi yapan kişi,deneyin amacı,işlenişi ve son olarak sonucuna değineceğim.İyi okumalar.
Kendisi ABD'li bir psikologtur.Öğrenimini Kolombiya Üniversitesi ve Yeshiva Üniversitesinde gördü.Stanford Üniversitesi,Princeton Üniversitesi ve Pensilvanya Üniversitesinde profesörlük görevi yaptı.Kendisi insanın anormal davranışları hakkında incelemelerde bulunup,makaleler yazdı.
Akıl sağlığı ve akıl sağlının bozulması gibi iki durumu sorgulamak amacıyla bu deney yapıldı.Bir doktor, bir insanın akıl sağlığı bozulduğunu neye dayanarak iddia etmektedir?İddia ettiği şeylerin geçerliliği var mıdır yok mudur? Gibi sorulara cevap aranmaktadır.
Deney 1969 yıllında farklı hastahenelerde yapıldı.O zamanlar ABD'de çoğu zaman psikolojik deneyler gerçekleştiriliyor ve bazu şeylerin sorgulanmasına sebeb oluyordu.Stanford Üniversitesi öğretim görevlisi Rosenhan'ın aklında "Akıl sağlığı teşhisleri ne kadar doğru?" diye bir soru geçiyordu.Bu soruya gerçek bir cevap alabilmek için kendisinin bir gözlem yapması gerekiyordu ve bu şuanki koşullarda zordu. O da, kendisinin hasta rolüne girmesiyle bu soru hakkında cevap elde edeceğini düşünerek bir deney yapmaya karar verdi. Tam olarak çoğunluktan aynı sonuçlar elde etmek istemesi ve kendisinin yanlış gözlemlemesinin olasılığı nedeniyle farklı meslek gruplarından kişiler seçmesi gerektiğine karar verdi. O zamanlar Stanford Üniversitesinde öğretim görevlisi iken bir ekip oluşturdu. Ekibin içinde 8 farklı meslek grubuna ait kişiler vardı. Ekip 3 Psikolog,1 psikiyatr,1 pedagog,1 ev hanımı,1 öğrenci ve bir ressamdan oluşuyordu. Bu ekipteki kimsenin psikolojik bir sorunu yoktu ve sağlıklı bireylerdi.
1. Aşama
Rosenhan, ekipten delilik göstergeleri ile ilgili bilinen birkaç şey yapmalarını ve doktorların onlara koyduğu teşhisleri, kendi durumuyla değerlendirmelerini gerektiğini söylerek deneyi başlattı.Hepsi farklı hastahanelere giderek,Rosenhan'ın dediklerini yaptılar,bazıları halisünasyon gördüklerini bazıları ise kendileriyle konuşarak doktorları ikna etmeye çalıştı.Bu sırada bazı hastalar ekibin bazı üyelerine "sen gerçek hasta değilsin" gibi ithamlarda da bulunmuştu ve bu şaşırtıcı bir durumdu.Bir süre sonra doktorlar incelemelerinin ardından hepsinde akıl sağlığı sorunlarının olduğunu kabul etmiş ve hastahanede kalmaları ve iyileştirilmeleri gerektiği sonucuna varmıştı.Hastahanelerde kalan ekip,rollerine uymuş ve doktorları kandırabilmişti. Doktorlar 7'sine "şizofren" teşhisi koyarken diğer kişiye "Bipolar bozukluğu" teşhisi koymuştu.Ekipten bazıları normal yaşantılarını açıkladığı halde doktorlar olayı "psikolojik sorunlar olduğunu ve kendini tutamadığı nedeniyle bu eylemi gerçekleştirmiş" sonucuna ulaşmıştı.Bir süre sonra ekip normal bir insanmış gibi hareket etmeye başlayınca ve doktorlara "Sorunlarım geçti" diyince, doktorlar ilkte aldırış göstermemiş, bir süre sonra hastahanelerden salıverilmişti.
Rosenhan daha farklı sonuçlar elde edebilirim umuduyla farklı hastaheneleri de denemiş ve hepsinde aynı sonuçları almıştı.
2.Aşama
Rosenhan deneyi birde ters yolla uygulamanın elindeki verilerinin doğruluğunu arttıracağını düşünerek bu sefer bu konu da istekli bir hastahaneye sahte hastalar göndereceğini söylemişti.Hastahane tüm sahte hastaların bulunacağını iddia etmiş ve bu da Rosenhan'ın işine gelmişti. Bu durumdan 3 ay sonra hastahane elindeki raporları yayınlarak bazı kişilerin sahte hasta olduğunu ve bazılarının sahte hasta olma şüphesi olduğunu yazmıştı. Rosenhan bu raporları inceledikten sonra hastahaneye hiç hasta göndermediğini söylemiş ve akıl sağlığı konusunda bazı konuların doğruluğunun cidden sorgulanması gerektiği sonucuna varmıştı. 1973 yılında bu 2 aşamayı da makalesinde paylaşmış ve bilim camiası ikiye bölünmüştü.Bazıları bu durumun sorgulanması gerektiğini ifade ederken bazıları sonuçlara itiraz etmişti.
Bu deneyle beraber akıl sağlığı teşhisinin doğruluğu sorgulanmış ve bazı kısımlarının yanlış olduğu sonucuna varılmış ve halk arasında Amerikan akıl hastahanelerine karşı bir güvensizlik oluşmuştu.Bundan sonra Amerikan akıl hastahaneleri değişikliğe gitmiş ve bir takım düzenlemeler yapmıştı.
David Rosenhan Kimdir?
Kendisi ABD'li bir psikologtur.Öğrenimini Kolombiya Üniversitesi ve Yeshiva Üniversitesinde gördü.Stanford Üniversitesi,Princeton Üniversitesi ve Pensilvanya Üniversitesinde profesörlük görevi yaptı.Kendisi insanın anormal davranışları hakkında incelemelerde bulunup,makaleler yazdı.
Deneyin Amacı:
Akıl sağlığı ve akıl sağlının bozulması gibi iki durumu sorgulamak amacıyla bu deney yapıldı.Bir doktor, bir insanın akıl sağlığı bozulduğunu neye dayanarak iddia etmektedir?İddia ettiği şeylerin geçerliliği var mıdır yok mudur? Gibi sorulara cevap aranmaktadır.
Deneyin İşlenişi:
Deney 1969 yıllında farklı hastahenelerde yapıldı.O zamanlar ABD'de çoğu zaman psikolojik deneyler gerçekleştiriliyor ve bazu şeylerin sorgulanmasına sebeb oluyordu.Stanford Üniversitesi öğretim görevlisi Rosenhan'ın aklında "Akıl sağlığı teşhisleri ne kadar doğru?" diye bir soru geçiyordu.Bu soruya gerçek bir cevap alabilmek için kendisinin bir gözlem yapması gerekiyordu ve bu şuanki koşullarda zordu. O da, kendisinin hasta rolüne girmesiyle bu soru hakkında cevap elde edeceğini düşünerek bir deney yapmaya karar verdi. Tam olarak çoğunluktan aynı sonuçlar elde etmek istemesi ve kendisinin yanlış gözlemlemesinin olasılığı nedeniyle farklı meslek gruplarından kişiler seçmesi gerektiğine karar verdi. O zamanlar Stanford Üniversitesinde öğretim görevlisi iken bir ekip oluşturdu. Ekibin içinde 8 farklı meslek grubuna ait kişiler vardı. Ekip 3 Psikolog,1 psikiyatr,1 pedagog,1 ev hanımı,1 öğrenci ve bir ressamdan oluşuyordu. Bu ekipteki kimsenin psikolojik bir sorunu yoktu ve sağlıklı bireylerdi.
1. Aşama
Rosenhan, ekipten delilik göstergeleri ile ilgili bilinen birkaç şey yapmalarını ve doktorların onlara koyduğu teşhisleri, kendi durumuyla değerlendirmelerini gerektiğini söylerek deneyi başlattı.Hepsi farklı hastahanelere giderek,Rosenhan'ın dediklerini yaptılar,bazıları halisünasyon gördüklerini bazıları ise kendileriyle konuşarak doktorları ikna etmeye çalıştı.Bu sırada bazı hastalar ekibin bazı üyelerine "sen gerçek hasta değilsin" gibi ithamlarda da bulunmuştu ve bu şaşırtıcı bir durumdu.Bir süre sonra doktorlar incelemelerinin ardından hepsinde akıl sağlığı sorunlarının olduğunu kabul etmiş ve hastahanede kalmaları ve iyileştirilmeleri gerektiği sonucuna varmıştı.Hastahanelerde kalan ekip,rollerine uymuş ve doktorları kandırabilmişti. Doktorlar 7'sine "şizofren" teşhisi koyarken diğer kişiye "Bipolar bozukluğu" teşhisi koymuştu.Ekipten bazıları normal yaşantılarını açıkladığı halde doktorlar olayı "psikolojik sorunlar olduğunu ve kendini tutamadığı nedeniyle bu eylemi gerçekleştirmiş" sonucuna ulaşmıştı.Bir süre sonra ekip normal bir insanmış gibi hareket etmeye başlayınca ve doktorlara "Sorunlarım geçti" diyince, doktorlar ilkte aldırış göstermemiş, bir süre sonra hastahanelerden salıverilmişti.
Rosenhan daha farklı sonuçlar elde edebilirim umuduyla farklı hastaheneleri de denemiş ve hepsinde aynı sonuçları almıştı.
2.Aşama
Rosenhan deneyi birde ters yolla uygulamanın elindeki verilerinin doğruluğunu arttıracağını düşünerek bu sefer bu konu da istekli bir hastahaneye sahte hastalar göndereceğini söylemişti.Hastahane tüm sahte hastaların bulunacağını iddia etmiş ve bu da Rosenhan'ın işine gelmişti. Bu durumdan 3 ay sonra hastahane elindeki raporları yayınlarak bazı kişilerin sahte hasta olduğunu ve bazılarının sahte hasta olma şüphesi olduğunu yazmıştı. Rosenhan bu raporları inceledikten sonra hastahaneye hiç hasta göndermediğini söylemiş ve akıl sağlığı konusunda bazı konuların doğruluğunun cidden sorgulanması gerektiği sonucuna varmıştı. 1973 yılında bu 2 aşamayı da makalesinde paylaşmış ve bilim camiası ikiye bölünmüştü.Bazıları bu durumun sorgulanması gerektiğini ifade ederken bazıları sonuçlara itiraz etmişti.
Deneyin Sonucu:
Bu deneyle beraber akıl sağlığı teşhisinin doğruluğu sorgulanmış ve bazı kısımlarının yanlış olduğu sonucuna varılmış ve halk arasında Amerikan akıl hastahanelerine karşı bir güvensizlik oluşmuştu.Bundan sonra Amerikan akıl hastahaneleri değişikliğe gitmiş ve bir takım düzenlemeler yapmıştı.
Son düzenleme:
