İmkansız üçleme ya da üçlü açmaz, bir devletin, tam sermaye hareketliliği, sabit kur ya da bağımsız para politikasından sadece ikisini uygulayabileceğini anlatan bir hipotezdir. Yukarıdaki üçgen üzerinden gidecek olursak, ya "a" ya "b" ya da "c" kenarlarından birisini seçmek zorundadır. Örneğin "a" kenarını seçerse tam sermaye hareketliliği ve sabit kur uygularken, bağımsız para politikası uygulayamayacaktır. "b" kenarında bulunursa sabit kur politikasını uygulayamayacak ve "c" kenarında bulunursa tam sermaye hareketliğini sağlayamayacaktır.
Günümüzde devletlerin hemen hemen hepsi "b" kenarında bulunmaktadır. Bu kenar tam sermaye hareketliliği, bağımsız para politikası ve dalgalı kur rejimi anlamına gelmektedir. Türkiye de 24 Şubat 1980 Kararlarıyla temeli atılan, 12 Eylül 1980 Darbesiyle uygulama alanı bulan ve 1989 tarihli 32 sayılı karar ile nihayete eren dönemden günümüze dünyadaki bir çok devlet gibi "b" kenarında bulunmaktadır.
Ancak günümüzde tam sermaye hareketliliği öyle bir noktaya gelmiştir ki bu durum "İmkansız tekli durumunda mıyız?" sorusunu akıllara getirmektedir. İmkansız tekliden kasıt sermayenin tüm dünyada hemen hemen hiçbir kısıtlama olmadan, o ülkeden bu ülkeye, o fondan bu fona serbestçe hareket edebilmesini ve bunu saniyeler içinde yapabilmesini anlatmaktadır. Çünkü sermayenin bu denli rahat ve hızlı hareket edebilmesi, o anda en çok karı nerede elde edecekse oraya gitmesi anlamına gelmektedir ve bunu engelleyecek hemen hemen hiçbir mekanizma da bulunmamaktadır. Sermayenin bu hareketleri özellikle gelişmekte olan devletleri, sermayeyi kendi ülkelerine çekebilmek için faizleri yüksek tutmaya ve halk tabiriyle "kemer sıkma politikaları" olan sıkı para politikasına yönlendirmektedir. Ancak bu politikalarla sermayeyi ülkelerine çekebilmekte ve kaçmasını engelleyebilmektedirler. Bu politikaları uygulayan bir devlet (özellikle gelişmekte olan) ise spekülatif sermaye hareketlerine açık konuma gelmektedir. Yani o devletin ekonomisinin durumu iki, üç ya da daha fazla sayıda uluslararası tefecinin parmaklarının ucuna, bir tık hareketine ya da dudaklarından çıkacağı "paraları şuraya transfer edin" sözüne bakmaktadır. Bu durum aynı zamanda yerli sermayenin yatırıma dönüşme motivasyonunu azaltmakta, yatırıma dönüşmesi gereken paranın yurt dışındaki ya da yurt içindeki fonlarda değerlendirilmesini teşvik etmektedir. Kısaca bu politikaları uygulayan devlet hem yerli sermayeyi yatırıma dönüştürüp üretim yapmakta zorlanmakta, hem de para politikasını yabancı sermayeyi ülkede tutabilecek şekilde kullanmak zorundadır. Kısaca para politikasının sermaye hareketlerine, özellikler de kırılgan ekonomilerde, göre şekillenmesi bir zorunluluk olarak karşımıza çıkmaktadır. Tam da bu sebeple "İmkansız tekli durumundayız? sorusu derinlemesine tartışılıp cevap aranması gereken ve bulunan cevaba göre de politikalar üretilmesini gerektirecek kadar önemli bir soru olarak önümüzde durmaktadır. (Diye düşünmekteyim.)
Bu da bu aralar kafama takılan böyle bir derdimdir. 
Bu da Mahfi Eğilmezin dilinden üçlü açmaz: http://www.mahfiegilmez.com/2013/03/imkansz-ucleme-ya-da-uclu-acmaz.html
Son düzenleme:
